علت شب ادراری کودکان و راه‌های درمان
باید به این نکته توجه کرد که همان طور که زمان راه افتادن و حرف زدن کودکان متفاوت است، روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن نیز متفاوت خواهد بود .
به گزارش تعامل به نقل از باشگاه خبرنگاران ،در دوران شیرخوارگی، کودکان کنترلی بر دفع ادرار ندارند و به محض پر شدن مثانه، گیرنده های جدار مثانه تحریک می شود و عمل دفع صورت می گیرد. اما با بزرگ تر شدن کودک و رسیدن به سن حدود ۱ تا ۲ سالگی، او متوجه پرشدن مثانه خود می شود و این توانایی را دارد که تخلیه آن را به تعویق بیندازد.
معمولاً کودکان ۲ ساله قادرند در طول روز ادرارشان را کنترل کنند اما توانایی کنترل شبانه آن را ندارند؛ در مقطع ۴ تا ۵ سالگی، مراکز عصبی مغز قادر است انقباضات مثانه را در خواب هم کنترل کند. اما بعضی مواقع کودکان در سنین بالاتر دچار شب ادراری می شوند.
باید به این نکته توجه کرد که همان طور که زمان راه افتادن و حرف زدن کودکان متفاوت است، روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن نیز متفاوت خواهد بود.
درباره دلایل وراه های درمان این اختلال با یکی از کارشناسان گفت وگویی کردیم که توجه شما را به آن جلب می کنیم.
وقتی می گوییم کودکی شب ادرار است که وی از ۵ سالگی به بعد حداقل دوبار در هفته و به مدت ۳ ماه پیاپی بستر خود را خیس کند.
کارشناسان به والدین و خانواده ها سفارش می کنند که کودک را در هیچ سنی به علت شب ادراری توبیخ نکنند، چون خود او از این موضوع ناراحت است.
دکتر علیرضا اکرامی نژاد با تاکید بر این موضوع می افزاید: توبیخ کردن کودک نه تنها کمکی به این موضوع نمی کند بلکه موجب افزایش مشکلات احساسی و روانی نیز می شود.
اما این امر به معنای نادیده گرفتن شب ادراری کودک هم نیست. وی می گوید: آمار شیوع اختلال در کودکان ۴ ساله، ۲۵ درصد، در کودکان ۵ ساله ۱۵ درصد، در سن بلوغ ۴ درصد و در بزرگسالان یک درصد است. شیوع آن در پسرها نیز نسبت به دختران ۲ برابر است و عوارض این اختلال باعث می شود که اعتماد به نفس کودک کاهش یابد.
اما امروزه اطلاعات زیادی درباره شب ادراری و راه های درمان آن وجود دارد. سوالی که پیش می آید این است که دلایل شب ادراری چیست و راه های درمان کدام است؟ علت های مختلفی برای آن عنوان شده است که از جمله آن علل فیزیولوژیک است.
آناتومی بدن، نقش عمده ای در شب ادراری کودک دارد. مواردی از قبیل کوچک بودن مثانه، ضعف ماهیچه های نگه دارنده، عفونت دستگاه ادراری، دیابت قندی، دیابت بی مزه، اختلالات خواب، حملات صرع، خواب گردی و انسداد در مسیر لوله های ادراری در بروز این مشکل نقش دارد.
مشکلات احساسی و عاطفی نیز از دیگر دلایل شب ادراری محسوب می شود. کودکانی که به درستی استفاده از دست شویی را آموخته اند گاهی به دلیل مسائل و مشکلات عاطفی بستر خود را خیس می کنند البته این مسئله فقط شامل ۲۰ درصد مبتلایان به شب ادراری می شود و بعید به نظر می رسد مشکل کودکی که دائم شب ادراری دارد، صرفا عاطفی باشد.
رفتار درمانی و شرطی سازی با استفاده از زنگ و تشکچه موثرترین روش درمان کنترل بی اختیاری ادراری است.
وی ادامه می دهد: بسیاری از کودکان به این دلیل رختخوابشان را خیس می کنند که در زمان خواب علامت هایی را که مثانه پر به مغز می فرستد درک نمی کنند.
بنابراین نمی توانند با این علامت ها از خواب بیدار شوند. مسئله نوع خواب وعمق خواب معمولاً ارثی است. با این حال پزشک برای تشخیص دقیق بیماری کشت کامل ادرار، رادیوگرافی از مثانه و مجاری ادراری و در صورت لزوم بررسی قند خون را تجویز می کند.
وی گفت: روش های درمانی که برای شب ادراری مفید است، عبارت است از مداخله های دارویی و رفتاری. گام نخست و مهم در مرحله درمانی مرور آموزش های ارائه شده به کودک است. اگر اقدامی برای آموزش انجام نشده است، باید والدین را در این زمینه راهنمایی کرد. همچنین محدودسازی مصرف مایعات قبل از خواب و بیدار کردن شبانه کودک برای دفع ادرار مفید است.
راه حل هایی برای کنترل شب ادراری
عقیده بر این است که ۸۰ درصد شب ادراری ها به علت مشکلاتی نظیر گنجایش ناکافی مثانه یا نوع و عمق خواب ایجاد می شود. ابتدا باید بکوشید که مشکل مثانه را حل کنید.
البته این اقدام زمانی نتیجه بخش است که پزشک عفونت ادراری را رد کرده باشد. راه حل های پیشنهادی به قرار زیر است:
برای کودک توضیح دهید که یکی از علت هایی که رختخوابش را خیس می کند گنجایش کم مثانه اش برای نگه داری ادرار است. شکل مثانه را بکشید و برای او توضیح دهید که مثانه چیست و چه نقشی در بدن دارد.
به کودک اطمینان دهید که می تواند با تمرین، گنجایش مثانه اش را زیاد کند. به او اطمینان دهید، در اثر تداوم در تمرین، موفق خواهد شد.
اگر شما یا عضو دیگری از خانواده در کودکی دچار شب ادراری بوده اید، این مطلب را برای کودکتان بگویید. این که کودک بداند فرد مورد علاقه او نیز در کودکی این مشکل را داشته است، به او کمک می کند که با این مسئله بهتر کنار بیاید و کمتر احساس ناراحتی کند.
کودک را تشویق کنید که در طول روز مایعات بیشتری بنوشد و در شب از مایعات کمتری استفاده کند.
بسیاری از متخصصان تغذیه کودک، حذف کردن کافئین، شکلات و ادویه را از برنامه غذایی کودکی که به شب ادراری مبتلاست، توصیه می کنند. وقتی کودک به توالت می رود، به او بیاموزید که چگونه ادرار کردن را شروع و تمام کند، بدین معنا که برروند دفع ادرار کنترل داشته باشد تا اسفنگترها قوی شود.
تشک او را با رویه ضد آب بپوشانید و دراتاق از خوشبوکننده استفاده کنید تا اگر کودک دچار شب ادراری شد، بوی بد باعث آزار بیشتر او نشود.
چند ساعت پس از آن که کودک خوابید او را بیدار کنید تا به دستشویی برود.
در صورت نیاز با پزشک متخصص مشورت کنید و درمان دارویی انجام دهید اما باید توجه داشت که آموزش مهارت کنترل ادرار از درمان دارویی مهم تر است.
علت شب‌ادراری کودکان و راه‌های‌درمانباید به این نکته توجه کرد که همان طور که زمان راه افتادن و حرف زدن کودکان متفاوت است، روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن نیز متفاوت خواهد بود.
به گزارش تعامل به نقل از باشگاه خبرنگاران ،در دوران شیرخوارگی، کودکان کنترلی بر دفع ادرار ندارند و به محض پر شدن مثانه، گیرنده های جدار مثانه تحریک می شود و عمل دفع صورت می گیرد. اما با بزرگ تر شدن کودک و رسیدن به سن حدود ۱ تا ۲ سالگی، او متوجه پرشدن مثانه خود می شود و این توانایی را دارد که تخلیه آن را به تعویق بیندازد.
معمولاً کودکان ۲ ساله قادرند در طول روز ادرارشان را کنترل کنند اما توانایی کنترل شبانه آن را ندارند؛ در مقطع ۴ تا ۵ سالگی، مراکز عصبی مغز قادر است انقباضات مثانه را در خواب هم کنترل کند. اما بعضی مواقع کودکان در سنین بالاتر دچار شب ادراری می شوند.
باید به این نکته توجه کرد که همان طور که زمان راه افتادن و حرف زدن کودکان متفاوت است، روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن نیز متفاوت خواهد بود.
درباره دلایل وراه های درمان این اختلال با یکی از کارشناسان گفت وگویی کردیم که توجه شما را به آن جلب می کنیم.
وقتی می گوییم کودکی شب ادرار است که وی از ۵ سالگی به بعد حداقل دوبار در هفته و به مدت ۳ ماه پیاپی بستر خود را خیس کند.
کارشناسان به والدین و خانواده ها سفارش می کنند که کودک را در هیچ سنی به علت شب ادراری توبیخ نکنند، چون خود او از این موضوع ناراحت است.
دکتر علیرضا اکرامی نژاد با تاکید بر این موضوع می افزاید: توبیخ کردن کودک نه تنها کمکی به این موضوع نمی کند بلکه موجب افزایش مشکلات احساسی و روانی نیز می شود.
اما این امر به معنای نادیده گرفتن شب ادراری کودک هم نیست. وی می گوید: آمار شیوع اختلال در کودکان ۴ ساله، ۲۵ درصد، در کودکان ۵ ساله ۱۵ درصد، در سن بلوغ ۴ درصد و در بزرگسالان یک درصد است. شیوع آن در پسرها نیز نسبت به دختران ۲ برابر است و عوارض این اختلال باعث می شود که اعتماد به نفس کودک کاهش یابد.
اما امروزه اطلاعات زیادی درباره شب ادراری و راه های درمان آن وجود دارد. سوالی که پیش می آید این است که دلایل شب ادراری چیست و راه های درمان کدام است؟ علت های مختلفی برای آن عنوان شده است که از جمله آن علل فیزیولوژیک است.
آناتومی بدن، نقش عمده ای در شب ادراری کودک دارد. مواردی از قبیل کوچک بودن مثانه، ضعف ماهیچه های نگه دارنده، عفونت دستگاه ادراری، دیابت قندی، دیابت بی مزه، اختلالات خواب، حملات صرع، خواب گردی و انسداد در مسیر لوله های ادراری در بروز این مشکل نقش دارد.
مشکلات احساسی و عاطفی نیز از دیگر دلایل شب ادراری محسوب می شود. کودکانی که به درستی استفاده از دست شویی را آموخته اند گاهی به دلیل مسائل و مشکلات عاطفی بستر خود را خیس می کنند البته این مسئله فقط شامل ۲۰ درصد مبتلایان به شب ادراری می شود و بعید به نظر می رسد مشکل کودکی که دائم شب ادراری دارد، صرفا عاطفی باشد.
رفتار درمانی و شرطی سازی با استفاده از زنگ و تشکچه موثرترین روش درمان کنترل بی اختیاری ادراری است.
وی ادامه می دهد: بسیاری از کودکان به این دلیل رختخوابشان را خیس می کنند که در زمان خواب علامت هایی را که مثانه پر به مغز می فرستد درک نمی کنند.
بنابراین نمی توانند با این علامت ها از خواب بیدار شوند. مسئله نوع خواب وعمق خواب معمولاً ارثی است. با این حال پزشک برای تشخیص دقیق بیماری کشت کامل ادرار، رادیوگرافی از مثانه و مجاری ادراری و در صورت لزوم بررسی قند خون را تجویز می کند.
وی گفت: روش های درمانی که برای شب ادراری مفید است، عبارت است از مداخله های دارویی و رفتاری. گام نخست و مهم در مرحله درمانی مرور آموزش های ارائه شده به کودک است. اگر اقدامی برای آموزش انجام نشده است، باید والدین را در این زمینه راهنمایی کرد. همچنین محدودسازی مصرف مایعات قبل از خواب و بیدار کردن شبانه کودک برای دفع ادرار مفید است.
راه حل هایی برای کنترل شب ادراری عقیده بر این است که ۸۰ درصد شب ادراری ها به علت مشکلاتی نظیر گنجایش ناکافی مثانه یا نوع و عمق خواب ایجاد می شود. ابتدا باید بکوشید که مشکل مثانه را حل کنید. البته این اقدام زمانی نتیجه بخش است که پزشک عفونت ادراری را رد کرده باشد. راه حل های پیشنهادی به قرار زیر است: برای کودک توضیح دهید که یکی از علت هایی که رختخوابش را خیس می کند گنجایش کم مثانه اش برای نگه داری ادرار است. شکل مثانه را بکشید و برای او توضیح دهید که مثانه چیست و چه نقشی در بدن دارد. به کودک اطمینان دهید که می تواند با تمرین، گنجایش مثانه اش را زیاد کند. به او اطمینان دهید، در اثر تداوم در تمرین، موفق خواهد شد. اگر شما یا عضو دیگری از خانواده در کودکی دچار شب ادراری بوده اید، این مطلب را برای کودکتان بگویید. این که کودک بداند فرد مورد علاقه او نیز در کودکی این مشکل را داشته است، به او کمک می کند که با این مسئله بهتر کنار بیاید و کمتر احساس ناراحتی کند. کودک را تشویق کنید که در طول روز مایعات بیشتری بنوشد و در شب از مایعات کمتری استفاده کند. بسیاری از متخصصان تغذیه کودک، حذف کردن کافئین، شکلات و ادویه را از برنامه غذایی کودکی که به شب ادراری مبتلاست، توصیه می کنند. وقتی کودک به توالت می رود، به او بیاموزید که چگونه ادرار کردن را شروع و تمام کند، بدین معنا که برروند دفع ادرار کنترل داشته باشد تا اسفنگترها قوی شود. تشک او را با رویه ضد آب بپوشانید و دراتاق از خوشبوکننده استفاده کنید تا اگر کودک دچار شب ادراری شد، بوی بد باعث آزار بیشتر او نشود. چند ساعت پس از آن که کودک خوابید او را بیدار کنید تا به دستشویی برود. در صورت نیاز با پزشک متخصص مشورت کنید و درمان دارویی انجام دهید اما باید توجه داشت که آموزش مهارت کنترل ادرار از درمان دارویی مهم تر است.
باید به این نکته توجه کرد که همان طور که زمان راه افتادن و حرف زدن کودکان متفاوت است، روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن نیز متفاوت خواهد بود .
در دوران شیرخوارگی، کودکان کنترلی بر دفع ادرار ندارند و به محض پر شدن مثانه، گیرنده های جدار مثانه تحریک می شود و عمل دفع صورت می گیرد. اما با بزرگ تر شدن کودک و رسیدن به سن حدود ۱ تا ۲ سالگی، او متوجه پرشدن مثانه خود می شود و این توانایی را دارد که تخلیه آن را به تعویق بیندازد.
معمولاً کودکان ۲ ساله قادرند در طول روز ادرارشان را کنترل کنند اما توانایی کنترل شبانه آن را ندارند؛ در مقطع ۴ تا ۵ سالگی، مراکز عصبی مغز قادر است انقباضات مثانه را در خواب هم کنترل کند. اما بعضی مواقع کودکان در سنین بالاتر دچار شب ادراری می شوند.
باید به این نکته توجه کرد که همان طور که زمان راه افتادن و حرف زدن کودکان متفاوت است، روند بالا رفتن ظرفیت مثانه و قدرت کنترلی آن نیز متفاوت خواهد بود.
درباره دلایل وراه های درمان این اختلال با یکی از کارشناسان گفت وگویی کردیم که توجه شما را به آن جلب می کنیم.
وقتی می گوییم کودکی شب ادرار است که وی از ۵ سالگی به بعد حداقل دوبار در هفته و به مدت ۳ ماه پیاپی بستر خود را خیس کند.
کارشناسان به والدین و خانواده ها سفارش می کنند که کودک را در هیچ سنی به علت شب ادراری توبیخ نکنند، چون خود او از این موضوع ناراحت است.
دکتر علیرضا اکرامی نژاد با تاکید بر این موضوع می افزاید: توبیخ کردن کودک نه تنها کمکی به این موضوع نمی کند بلکه موجب افزایش مشکلات احساسی و روانی نیز می شود.
اما این امر به معنای نادیده گرفتن شب ادراری کودک هم نیست. وی می گوید: آمار شیوع اختلال در کودکان ۴ ساله، ۲۵ درصد، در کودکان ۵ ساله ۱۵ درصد، در سن بلوغ ۴ درصد و در بزرگسالان یک درصد است. شیوع آن در پسرها نیز نسبت به دختران ۲ برابر است و عوارض این اختلال باعث می شود که اعتماد به نفس کودک کاهش یابد.
اما امروزه اطلاعات زیادی درباره شب ادراری و راه های درمان آن وجود دارد. سوالی که پیش می آید این است که دلایل شب ادراری چیست و راه های درمان کدام است؟ علت های مختلفی برای آن عنوان شده است که از جمله آن علل فیزیولوژیک است.
آناتومی بدن، نقش عمده ای در شب ادراری کودک دارد. مواردی از قبیل کوچک بودن مثانه، ضعف ماهیچه های نگه دارنده، عفونت دستگاه ادراری، دیابت قندی، دیابت بی مزه، اختلالات خواب، حملات صرع، خواب گردی و انسداد در مسیر لوله های ادراری در بروز این مشکل نقش دارد.
مشکلات احساسی و عاطفی نیز از دیگر دلایل شب ادراری محسوب می شود. کودکانی که به درستی استفاده از دست شویی را آموخته اند گاهی به دلیل مسائل و مشکلات عاطفی بستر خود را خیس می کنند البته این مسئله فقط شامل ۲۰ درصد مبتلایان به شب ادراری می شود و بعید به نظر می رسد مشکل کودکی که دائم شب ادراری دارد، صرفا عاطفی باشد.
رفتار درمانی و شرطی سازی با استفاده از زنگ و تشکچه موثرترین روش درمان کنترل بی اختیاری ادراری است.
وی ادامه می دهد: بسیاری از کودکان به این دلیل رختخوابشان را خیس می کنند که در زمان خواب علامت هایی را که مثانه پر به مغز می فرستد درک نمی کنند.
بنابراین نمی توانند با این علامت ها از خواب بیدار شوند. مسئله نوع خواب وعمق خواب معمولاً ارثی است. با این حال پزشک برای تشخیص دقیق بیماری کشت کامل ادرار، رادیوگرافی از مثانه و مجاری ادراری و در صورت لزوم بررسی قند خون را تجویز می کند.
وی گفت: روش های درمانی که برای شب ادراری مفید است، عبارت است از مداخله های دارویی و رفتاری. گام نخست و مهم در مرحله درمانی مرور آموزش های ارائه شده به کودک است. اگر اقدامی برای آموزش انجام نشده است، باید والدین را در این زمینه راهنمایی کرد. همچنین محدودسازی مصرف مایعات قبل از خواب و بیدار کردن شبانه کودک برای دفع ادرار مفید است.
راه حل هایی برای کنترل شب ادراری
عقیده بر این است که ۸۰ درصد شب ادراری ها به علت مشکلاتی نظیر گنجایش ناکافی مثانه یا نوع و عمق خواب ایجاد می شود. ابتدا باید بکوشید که مشکل مثانه را حل کنید.
البته این اقدام زمانی نتیجه بخش است که پزشک عفونت ادراری را رد کرده باشد. راه حل های پیشنهادی به قرار زیر است:
برای کودک توضیح دهید که یکی از علت هایی که رختخوابش را خیس می کند گنجایش کم مثانه اش برای نگه داری ادرار است. شکل مثانه را بکشید و برای او توضیح دهید که مثانه چیست و چه نقشی در بدن دارد.
به کودک اطمینان دهید که می تواند با تمرین، گنجایش مثانه اش را زیاد کند. به او اطمینان دهید، در اثر تداوم در تمرین، موفق خواهد شد.
اگر شما یا عضو دیگری از خانواده در کودکی دچار شب ادراری بوده اید، این مطلب را برای کودکتان بگویید. این که کودک بداند فرد مورد علاقه او نیز در کودکی این مشکل را داشته است، به او کمک می کند که با این مسئله بهتر کنار بیاید و کمتر احساس ناراحتی کند.
کودک را تشویق کنید که در طول روز مایعات بیشتری بنوشد و در شب از مایعات کمتری استفاده کند.
بسیاری از متخصصان تغذیه کودک، حذف کردن کافئین، شکلات و ادویه را از برنامه غذایی کودکی که به شب ادراری مبتلاست، توصیه می کنند. وقتی کودک به توالت می رود، به او بیاموزید که چگونه ادرار کردن را شروع و تمام کند، بدین معنا که برروند دفع ادرار کنترل داشته باشد تا اسفنگترها قوی شود.
تشک او را با رویه ضد آب بپوشانید و دراتاق از خوشبوکننده استفاده کنید تا اگر کودک دچار شب ادراری شد، بوی بد باعث آزار بیشتر او نشود.
چند ساعت پس از آن که کودک خوابید او را بیدار کنید تا به دستشویی برود.
در صورت نیاز با پزشک متخصص مشورت کنید و درمان دارویی انجام دهید اما باید توجه داشت که آموزش مهارت کنترل ادرار از درمان دارویی مهم تر است.
به نقل از باشگاه خبرنگاران
چکیده ای از راهنمای عملی ارزیابی و درمان کودکان و نوجوانان مبتلا به شب ادراری
شب ادراری علامتی است که در ارزیابی های روانپزشکی کودک مکررا با آن مواجه می شویم. در این خصوص ارزیابی های دقیق جهت روشن شدن دلایل مشخص ادراری، تکاملی، روانی اجتماعی و عوامل مربوط به خواب ضروری است. برای اغلب کودکان مبتلا به شب ادراری نمی توان یک علت اختصاصی را مشخص نمود. درمان شامل روش های حمایتی شرطی سازی با زنگ ادرار، و یا داروها (ایمی پرامین با دسموپرسین استات) می باشد. عوارض روانی اجتماعی این علامت باید شناخته شود و هم زمان با ارزیابی و درمان اختلال با حساسیت خاص مدنظر قرار گیرد.
مقدمه
شب ادراری یک علامت روان تنی شایع است که هم به تنهایی و هم در همراهی با دیگر اختلالات کودکان و نوجوانان تظاهر می یابد. شب ادراری ممکن است علت های متددی داشته باشد. درمانهای گوناگونی که در طیف رشته های تخصصی روانپزشکی کدک و نوجوان، روانشناسی کودکان و نوزادان، و اورولوژی قرار دارند، موثر شناخته شده اند. این پیچیدگی که در ارزیابی و درمان شب ادراری به چشم می خورد تظاهر یک علامت شایع و خوش خیم است که ایجاب می کند راهنمای عملی تعین شده برای کمک به بیماران به کار گرفته شود. این راهنما از متون آسیب شناختی فیزیولوژی اقتباس شده است، و روند تکاملی هنجار کودک و اصول تشخیص های روانپزشکی او را در بر می گیرد.
این خلاصه دیدگاهی اجمالی را از توصیه های درمانی و ارزیابی کودکان و نوجوانان مبتلا به شب ادراری فراهم نموده است. این چکیده شامل بسیاری از مهم ترین نکات و توصیه هایی است که در متن اصلی و مفصل وجود دارد. در هر صورت درمان و ارزیابی بیماران شب ادرار نیازمند در نظر گرفتن عوامل مهم و فراوانی است که نمی توان آنها را به طور کامل در یک خلاصه ارائه نمود و توصیه ها در این متن به وسیله یک علامت اختصاری مشخص شده است. این علائم اختصاری درجه اهمیت یا اعتبار هر یک از توصیه ها را مشخص می نماید. توصیه هایی که حداقل قابل قبول 4(MS) نام گرفته اند بر اساس شواهد تجربی اساسی (مثل تحقیقات دو سر کور به خوبی کنترل شده) یا اجماع بالینی مستحکم و موکد استوار می باشد. این استانداردها در بیشتر از 95% موارد کاربرد دارند. اگر پزشکی نتواند این استاندارد را در یک بیمار خاص اعمال کند باید دلیل خود را در گزارش پزشکی بیمار مطرح نماید.
راهنماهای بالینی 5(CG) توصیه هایی هستند که بر اساس شواهد تجربی (مثل تحقیقات باز و مطالعات موردی) و یا اجماع بالینی قوی، استوار می باشند و تقریب در 75% موارد کاربرد دارند. این موارد باید همیشه توسط درمانگران در نظر گرفته شوند، اما استثناء هایی نیز در کاربرد آن ها وجود دارد.
موارد اختیاری 6(OP) انتخاب هایی هستند که از نظر پزشکی قابل قبولند ولی ضروری نیستند. برای حمایت از این توصیه ها ممکن است شواهد تجربی ناکافی نیز وجود داشته باشد (در مقایسه با موارد MS یا CG). در برخی شرایط انتخاب این موارد ممکن است شواهد بهترین تصمیم باشد، اما گاه نیز باید از آن ها اجتناب شود. اگر امکان داشته باشد راهنمای عملی سود و زیان این موارد اختیاری را شرح می دهد.
موارد تایید نشده 7(NE) به روش هایی اشاره می نماید که مشخص شده بی اثر است یا منع مصرف دارد.
تعاریف
شب ادراری در DSM – IV – TR به شکل دفع مکرر ادرار در رختخواب یا لباس، حداقل دو بار در هفته، برای مدت 3 ماه متوالی در کودکی که حداقل 5 سال دارد تعریف شده است. در DSM – IV – TR حتی اگر تواتر یا طول مدت علامت کمتر از این حد ولیکن با ناراحتی یا اختلال عملکرد همراه باشد، کودک مبتلا به شب ادراری در نظر گرفته می شود. شب ادراری شبانه به دفع ادرار در خواب و نوع روزانه به خیس کردن در طی بیداری اطلاق می شود. شب ادراری زمانی اولیه محسوب می شود که کودک هرگز به طور مداوم در طول شب خشک نبوده باشد، در حالی که شب ادراری ثانویه به از سر گیری خیس کردن خود بعد از حداقل 6 ماه خشک بودن اشاره دارد.
سبب شناسی و تظاهرات بالینی
جزء ژنتیکی واضحی در شب ادراری وجود دارد. در مقایسه با 15% شیوع شب ادراری در کودکان خانواده هایی که سابقه شب ادراری نداشته اند، این علامت در 44% و 77% کودکانی که در مطالعات گذشته نگر یک یا هر دو والدشان شب ادرار بوده اند، گزارش می شود. داده های به دست آمده بر این دلالت دارند که کانون های دو کروموزوم با شب ادراری ارتباط دارند. مطالعات خواب نشان داده اند که یک الگوی پراکنده از خیس کردن در تمام مراحل خواب و متناسب با مقدار زمان گذشته در هر مرحله از خواب رخ می دهد. یک زیر گروه از بیماران شب ادرار مشخص شده اند که در آن ها در اثر اتساع مثانه برانگیختگی به وجود نمی آید و الگوی غیر معمولی از انقباضات مهار نشده مثانه پیش از وهله شب ادراری به وقوع می پیوندند. اختلال خواب مشخص که وقفه تنفسی ناشی از انسداد راه هوایی فوقانی است، ا شب ادراری همراه می باشد.
عوامل روانشناختی مشخص مشخص در عده معدودی از کودکان شب ادرار بطور واضح مطرح می باشد. این کودکان که فشارهایی را مانند طلاق والدین، مشکلات مدرسه، سوءاستفاده جنسی یا بستری شدن تجربه کرده اند اغلب دچار شب ادراری ثانویه شده اند که این علامت در واقع پدیده ای واپس گرایانه در پاسخ به فشار یا رویداد آسیب زا می باشد. در موارد نادری عوامل روانشناتی می توانند علت اصلی بروز مشکل در خانواده های بی انسجام یا سهل انگار باشند، والدینی که هرگز در جهت آموزش آداب تخلیه تلاش صحیح به عمل نیاورده اند.در این موارد معمولا سایر نشانه های سهل انگاری نیز گزارش می گردد.
ارزیابی
وقتی شب ادراری به عنوان شکایت اصلی و یا به عنوان یک تشخیص اتفاقی طی ارزیابی مشکلات کودک مشخص شد، باید ارزیابی روانشناختی در بر گیرنده عناصر اختصاصی مربوط به شب ادراری صورت پذیرد (MS). در هر مورد باید با هر دو والد و کودک مصاحبه به عمل آید، و با حساسیت فراوان به عوارض هیجانی ناشی از این علامت پرداخته شود. در کسب تاریخچه اختصاصی شب ادراری باید همه نکات مربوط به بی اختیاری ادرار به وسیله مرور نظام های عصب شناسی و ادراری تناسلی (MS) مورد بررسی قرار گیرد. انجام معاینه جسمی ضروری است، لوزه ها یا آدنوئید بزرگ شده، اتساع مثانه، توده مدفوعی، غیر طبیعی بودن دستگاه تناسلی، اشکالات طناب نخاعی و علائم عصب شناختی باید مشخص شوند (MS). از ارزیابی های آزمایشگاهی معمول فقط آزمایش های تهاجمی بیشتر فقط در موارد خاص انجام می گیرند (CG). وزن مخصوص ادرار در اول صبح ممکن است در مشخص کردن بیمارانی که به درمان با دسموپرسین استات پاسخ می دهند موثر باشد (OP). تهیه یک نمودار پایه دو هفته از شبهای خیس و خشک کودک مفید خواهد بود (CG).
درمان
درمان بر اساس یافته های بدست آمده از ارزیابی استوار می باشد.
یافته های مثبت در تاریخچه، معاینات جسمی یا اقدامات آزمایشگاهی برای درمان های اختصاصی ضروری می باشد. در موارد خیس کردن هنگام روز، دفع ادرار غیر طبیعی (وضعیت غیر معمول بدن، ناراحتی یا احساس کشش، جریان باریک ادرار)، سابقه عفونت های دستگاه ادراری با شواهدی از عفونت در کشت یا آزمایش کامل ادرار، و غیر طبیعی بودن دستگاه تناسلی، ارجاع و درمان اوررولوژی ضروری می باشد. تاریخچه پیوست، بی اختیاری مدفوع یا توده مدفوعی قابل لمس احتمال فشارمکانیکی را بر مثانه مطرح می نماید. برداشتن توده مدفوعی و درمان مناسب به صورت برگرداندن کارکرد طبیعی روده اغلب شب ادراری را بر طرف می سازد.
خرخر کردن و لوزه ها یا آدنوئیدبزرگ ممکن است علامتی از وقه تنفسی در خواب باشد و درمان اختصاصی مربوطه را ایجاب نماید. ترمیم جراحی انسداد راه هوایی فوقانی منجر به بهبوئ و درمان شب ادراری می گردد.
مشکلات روانی اجتماعی که مستقیما در شب ادراری موثر باشند (در مقابل رخ داده های همزمان یا ایجاد شده به دنبال این علامت) نسبتا نادرند. شب ادراری می تواند در کودکی که قبلا خشک بوده و در خلال دوره ای از فشار روحی شروع به خیس کردن نموده، ناشی از مشکلات روانشناختی باشد (طلاق والدین، قرار گرفتن در خارج از خانه، آسیب تاشی از شرایط مدرسه،کودک آزاری، بستری شدن در بیمارستان و غیره).
در سنین اولیه، کشمکش قدرت بین والد و کودک ممکن است روی الگوی دفع ادرار متمرکز باشد(صحنه نبرد). این کشمکش باعث استمرار در کودکی که دیگر بزرگ شده است می شود. در موارد ناشایع که سهل انگاری یا از هم گسیختگی خانواده منجر به نارسایی در امر آموزش دفع ادرار به کودک می گردد، علائمی که دیده می شود علت روانی اجتماعی دارد. روان در مانی فردی، مداخله در بحران، خانواده درمانی، درمان های اختصاصی روانشناختی به کار رفته در اصول درمان فردی می باشد) CG).
درمان موثر مشکل روانشناختی زمینه ای، شب ادراری را در چنین کودکانی بر طرف نماید.
زمانیکه تاریخچه و معاینات جسمی علت خاصی را مطرح نمی کنند و نتیج بررسی اداری کاملا طبیعی است، شب ادراری شبانه اولیه و تک علامتی ساده بوسیله روش های غیر اختصاصی درمان می گردد. روش های حمایتی همیشه باید شامل آموزش، رفع ابهام و اطمینان بخشیدن به والدین باشد تا کودک را بخاطر شب اداری تنبیه نکنند(MS). داشتن نمودار روزانه، محدودیت مایعات، و بیدار شدن هنگام شب ممکن است با طبقه بندی درمانهای حمایتی غیر اختصاصی هماهنگ باشد(OP).
شرطی سازی با استفاده از یک زنگ تازه ساز، قابل حمل، و باطری دار به همراه یک قرارداد مکتوب، به وسیله استفاده از دستورالعمل های مربوط به نظارت مکرر، باز آموزی، و تقویت گاه به گاه کودک قبل از قطع کامل درمان، این درمان رفتاری موثر را به عنوان خط اول درمان در خانواده های با انگیزه و همکاری کننده مطرح نموده است.
دو داروی ایمی پرامین و DDAVP نیز در درمان شب ادرای موثر شناخته شده اند. در صورتی که درمان شرطی سازی غیر عملی یا ناموفق باشد، ایمی پرامین به صورت تک دوز هنگام خواب و به میزان mg/kg5/2-1 سالهای زیادی است که مصرف دارد. بسیاری از مطالعات موفقیت 40 تا 60% را اثبات نموده اند، گرچه میزان عود در حدود 50% است. ساز و کار عملکرد ایمی پرامین در درمان شب ادراری ناشناخته است و اثر بخشی آن قطعا وابسته به سطح خونین نمی باشد. به علت احتمال بروز آریتمی قلبی ناشی از مصرف TCA از جمله ایمی پرامین، می توان قبل از شروع درمان برای در نظر گرفتن اختلالات ریتم زمینه ای یک نوار قلبی انجام داد (حتی زمانیکه بالاترین مقدار استفاده شده در درمان شب ادراری کمتر از میزان معمول برای درمان افسردگی باشد.)
DDAVP یک ترکیب صناعی از هورمون ضد ادرار (ADH) است که اگر هنگام خواب مصرف شود تولید ادرار را در طی شب کاهش می دهد. این دارو می تواند بصورت افشانه درون بینی، به مقدار 10 تا 40 میکروگرم (1 تا 4 فشار) استفاده شود: کمترین دوز موثر شبانه باید به طور تجربی برای هر کودک مشخص گردد. DDAVP به صورت قرص های 2/0 میلی گرمی نیز در دسترس است و به میزان 2/0 میلی گرمی نیز در دسترس است و به میزان 2/0 تا 6/0 میلی گرم شب ها مصرف می گردد. مسمومیت آب عارضه جانبی نادر این دارو است ولیکن بحد کافی جدی می باشد که در صورت پیچیده شدن تابلوی بیمار در طی درمان ارزش بررسی الکترولیت های خون بیمار داشته باشد(CG). در مطالعاتی که بر روی DDAVP انجام گرفته است پاسخ درمانی به میزان 10 تا 65% و عود علائم در حدود 80% گزارش شده است. DDAVP را می توان در دوره های کوتاه کوتاه مدت تجویز کرد مثل زمانی که کودک به اردو می رود. درمان طولانی با کاهش ترشح ADH درون زاد همراه نمی باشد. ترکیب مصرف DDAVP و یک داروی آنتی کولیزژیک آهسته آزاد شونده ممکن است بسیار موثر تر از درمان DDVP به تنهایی باشد(OP). تمرین های منقبض کردن مثانه نیز به منظور افزایش ظرفیت عملکردی آن استفادهشده است گرچه شواهد قطعی برای اثر بخشی آنها وجود ندارد. تلاش به منظور نگهداشتن ادرار هنگام وجود احساس اضطرار برای دفع آن (NE) هم برای کودک و هم برای خانواده ناخوشایند است. علی رغم گزارش های موردی، شواهد تجربی در حمایت از اثر بخشی هیپنوتراپی، تغییر رژیم غذایی و حساسیت زدایی نسبت به مواد حساسیت زا وجود ندارد.
شب ادراری کودکان
صطلاح «شب ادراري» (Enuresis) به دفع غيرارادي ادرار حين خواب اطلاق مي‌شود که عارضه شايعي است. در يک مطالعه مقطعي اخير در تهران به وسيله آقاي دکتر صفري‌نژاد روي 6889 کودک و نوجوان 15 تا 18 ساله، شب ادراري در 8/6 درصد افراد گزارش شده است. به طور کلي اين عارضه در 15 درصد کودکان در سن پنج سالگي ديده مي‌شود و هرچند اغلب سير آن رو به بهبود است، ولي در سنين بالاي پنج سالگي با توجه به عوارض روحي و اجتماعي که براي کودک و خانواده وي ايجاد مي‌شود، درمان ضروري مي‌شود.
پاتوفيزيولوژي شب ادراري پيچيده است و همين امر، درمان را دشوار مي‌کند. در برخورد با اين بيماران نکات مهمي را بايد در تاريخچه و معاينه کودک استخراج و براساس آنها درباره درمان يا ارجاع به ارولوژيست اطفال تصميم‌گيري کرد.
تنها يک علامت
گاهي شب ادراري تنها يک علامت از عارضه‌اي مهم‌تر است:
1) ادرار کردن غيرطبيعي (ضعيف‌بودن جريان ادرار، زورزدن، درد و بالاخره وضعيت غيرطبيعي گرفتن حين ادرار)،
2) خيس کردن کودک حين بيداري،
3) سابقه عفونت ادراري،
4) وجود آنومالي‌هاي آناتوميک دستگاه ادراري يا عصبي،
5) تکرر ادرار يا احساس ناگهاني نياز به ادرار و
6) وجود يبوست مزمن همزمان.
علاوه بر اينها، اگر کودک سابقه اختلال خواب مانند خرخر داشت، بهتر است از سوي متخصص گوش و حلق و بيني نيز معاينه شود.
اصول درمان
وجود ديدگاه مثبت و انگيزه داشتن براي بهبودي، اجزاي مهم و ضروري درمان هستند. کودکان مبتلا از مراقبت و مورد توجه قرار گرفتن از سوي والدين سود مي‌برند. ديدگاه مثبت و اميد دادن از سوي پزشک مسوول درمان، در نتيجه‌گيري موثر خواهد بود و تغييرات رفتاري و تقويت مثبت آنها و بالاخره پيگيري مداوم ضرورت دارد. لازم است کودک پس از برخاستن از خواب، هر دو ساعت در طول روز و بالاخره پيش از خواب، حتما ادرار کند و مصرف مايعات پس از غروب محدود شود.
درمان‌هاي شب ادراري به دو گروه کلي غيردارويي و دارويي تقسيم مي‌شوند.درمان‌هاي غير دارويي
زنگ اخبار، يکي از درمان‌هاي قديم و موثر شب ادراري است که پاسخ کوتاه به آن در 60 درصد کودکان و تداوم پاسخ در 40 درصد موارد رخ مي‌دهد.
اثر آن اغلب به کندي ظاهر مي‌شود و مکانيسم اثر آن به درستي معلوم نيست. موفقيت استفاده از آن به انگيزه کافي در کودک و خانواده و تلاش فراوان و زماني حدود سه تا شش ماه نياز دارد. عوامل متعددي مانند مشکلات خانوادگي، فقدان انگيزه کافي والدين، شدت زياد شب ادراري، کمي حجم مثانه و موفق نبودن قبلي زنگ اخبار، احتمال شکست درمان را افزايش مي‌دهند. در موارد کم‌حجمي مثانه گاهي لازم است زنگ اخبار را با روش‌هاي تمرين مثانه
(Bladder Training) همراه کرد. تمرين مثانه يعني به کودک آموزش دهيم چگونه ادرار را به مدت طولاني‌تري نگهداري کند.
درمان‌هاي دارويي
الف) دسموپرسين استات (DDAVI): دسموپرسين، تاثير فوري دارد و بهترين داروي شب‌ادراري تلقي مي‌شود. مکانيسم اصلي تاثير اين دارو، کاهش توليد ادرار در شب است ولي ممکن است تاثيراتي بر سيستم اعصاب مرکزي نيز داشته باشد. اشکال دارويي آن عبارت‌اند از: اسپري بيني، قرص و قرص زير زباني ذوب‌شونده (Melt) که اين شکل آخري، هنوز در بازار دارويي ايران وجود ندارد. تاثير اين فرمولاسيون‌ها در کاهش شب‌ادراري يکسان است، ولي عوارض قرص و قرص ذوب‌شونده کمتر است که اغلب ترجيح داده مي‌شوند. امروزه اسپري بيني براي درمان شب ادراري کودکان توصيه نمي‌شود، چون با توجه به اثر طولاني‌مدت‌تر آن، احتمال عارضه هايپوناترمي با آن بيشتر است.
دوز قرص دسموپرسين براي شروع، 2/0 ميلي‌گرم در زمان خواب است که مي‌توان در صورت لزوم آن را تا 6/0 ميلي‌گرم افزايش داد. اين دارو را مي‌توان به شکل کوتاه‌مدت (حين اقامت در منزل دوستان و اقوام و تعطيلات خارج از خانه) و يا بلندمدت (به طور معمول سه ماهه) مصرف کرد. بعد از سه ماه، مصرف دارو قطع مي‌شود تا بهبود احتمالي مشخص شود و در صورت لزوم، مصرف را دوباره شروع کرد. تنها عارضه جدي مصرف دسموپرسين، تشنج ناشي از هايپوناترمي است که خوشبختانه عارضه نادري است. علايم اوليه هايپوناترمي، سردرد، تهوع و استفراغ است و در صورت بروز آنها مصرف دارو را بايد بلافاصله قطع کرد و بررسي‌هاي لازم را انجام داد. ريسک‌فاکتورهاي بروز هايپوناترمي عبارت‌اند:
1) مصرف بيش از حد مايعات پيش از مصرف دارو: بهتر است مصرف مايعات پس از شام حداکثر 240سي‌سي باشد و از دو ساعت پيش از خواب، مايعات مصرف نشوند. اگر به علت گرمي هوا يا فعاليت شديد ورزشي، مصرف مايعات را نمي‌توان محدود کرد، بهتر است دسموپرسين مصرف نشود،
2) مصرف بيش از دوز مجاز،
3) شروع درمان با دسموپرسين (به‌ويژه سه هفته اول)،
4) سن کمتر از پنج سال (اصولا مصرف دسموپرسين در سن زير پنج سال براي کنترل شب‌ادراري توصيه نمي‌شود)،
5) مصرف همزمان داروهاي ديگر مانند داروي «متيل فنيديت»
(methyl phenidate) (براي کنترل بيش‌فعالي) يا ايمي‌پرامين و
6) بيماري‌هايي مانند فيبروز کسيتيک، بيش‌فعالي و نشانگان Prader-Willi.
مصرف دسموپرسين در اختلالات انعقادي مانند هموفيلي براي کنترل شب ادراري توصيه نمي‌شود. با وجود موارد فوق، دسموپرسين اصولا يک داروي کم‌خطر است و ممکن است نسبت اثر آن در بهبود شب‌ادراري حتي پس از قطع درمان ادامه يابد. گاهي استفاده همزمان زنگ‌اخبار و دسموپرسين در مواردي که هيچ‌کدام به تنهايي موفق نبوده‌اند، تاثير داشته است.ب) داروهاي آنتي‌کلينرژيک مانند «اکسي‌بوتينين»: اين داروها در برخي بيماران که دچار علايم تحريکي ادرار مانند تکرر و نياز ناگهاني به ادرار و يا مثانه‌هاي نوروژنيک هستند، با کاهش انقباض عضله دترسور، موجب افزايش حجم عملکردي مثانه مي‌شوند. عوارض اين قبيل داروها مانند قرمز‌شدن صورت، يبوست، تاري ديد، خشکي دهان، تخليه نشدن کامل مثانه و گاهي اختلالات خلقي هستند. دوز اکسي‌بوتينين 5-5/2 ميلي‌گرم در زمان خواب است. اين دارو در زمان تب و نيز در مواقعي که کودک فعاليت‌هاي شديد ورزشي به ويژه در هواي گرم انجام مي‌دهد، نبايد مصرف شود.
در برخي بيماران مصرف همزمان اکسي‌بوتينين و دسموپرسين کمک‌کننده است ولي احتمال بروز عوارض دارويي افزايش مي‌يابد.ج) داروي «ايمي‌پرامين»: ايمي‌پرامين با کاهش انقباض مثانه و افزايش مقاومت گردن مثانه در 5 تا 40 درصد موارد به قطع شب‌ادراري منجر مي‌شود، ولي ميزان عارضه به دنبال قطع مصرف بالا است. دوز معمول آن 25 ميلي‌گرم پيش از خواب است. عوارض آن مانند يبوست، خواب‌آلودگي، بي‌اشتهايي و تغييرات خلقي شايع هستند. چون مصرف آن با دوز بالا، خطرناک و بالقوه کشنده است، سازمان بهداشت جهاني مصرف آن را در شب ادراري توصيه نمي‌کند.
نتيجه‌گيري
به طور کلي در هر روشي که براي درمان شب‌ادراري توصيه مي‌کنيم، پيگيري طولاني‌مدت ضرورت دارد. بهتر است والدين موارد شب‌ادراري را در يک تقويم ثبت کنند تا بتوان پيشرفت درمان را پيگيري کرد. جلسات ويزيت بايد ابتدا ماهيانه باشند و در صورت پاسخ مناسب، مي‌توان فواصل ويزيت را طولاني‌تر کرد. خوردن غذاهاي محرک مثانه مانند قهوه، شکلات و نوشابه‌هاي گازدار در اين کودکان مناسب نيست و بايد مصرف آنها را محدود کرد.
نشریه سپید شماره112
اینترنت
ویرایش وتلخیص: خضرراشدنیا
نظرات شما عزیزان:
برچسب‌ها:
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: